RECREATIE EN LEEFOMGEVING IN BALANS

Belangenorganisaties hebben in het politieke debat behoefte aan objectieve meetgegevens. Inzet van onderzoek kost geld maar de middelen zijn beperkt. Er zijn vaak wel gemotiveerde vrijwilligers die de organisatie willen helpen.

DE OPDRACHT

Ontwikkel een betaalbare, fact-based werkwijze waarbij er met inzet van vrijwilligers, objectief onderzoek mogelijk is naar de 'gepercipieerde impact van de toename van
toerisme op de directe woonomgeving'.

Een sterke toename van toerisme heeft een grote impact op de leefomgeving van bewoners in recreatiegebieden. Gemeenten zorgen voor passende maatregelen, voorzieningen en infrastructuur. Maar in hoeverre zijn de wensen van toeristen belangrijker dan woonwensen van de bevolking? De (schijnbaar) tegengestelde belangen van horeca en bewoners kunnen leiden tot emotionele debatten. Er is dan behoefte aan objectieve informatie zodat er keuzes gemaakt kunnen worden voor een gezonde balans tussen toerisme en woongenot.

De opdracht: Ontwikkel een methode die, betaalbaar, onafhankelijk en objectief is en die de mate van (on)balans meetbaar maakt tussen de invloed van toerisme en de kwaliteit van de (directe) woonomgeving.

-De methode moet betaalbaar en herhaalbaar zijn zodat periodiek metingen mogelijk zijn naar de ontwikkelingen op middellange en langere termijn.

-De methode moet objectieve resultaten opleveren. (Politieke partijen, ondernemers en belangenorganisaties moeten het erover eens zijn dat het onderzoek betrouwbaar is).

-De resultaten moeten begrijpelijk gepresenteerd worden. Ook bewoners zonder kennis van onderzoek en statistiek moeten de uitkomsten begrijpen zodat men kan participeren in het debat.

DE OPLOSSING

Research Company heeft eerst een narratief onderzoek gedaan: Op basis van interviews met organisaties, sleutelinformanten, ondernemers en gemeente zijn de thema's bepaald waarop gemeten moet worden. Aspecten zijn vertaald naar variabelen die kwantitatief meetbaar zijn door middel van enquetes. Er is vervolgens gekozen voor rapportcijfers als meeteenheid omdat dat voor alle belanghebbenden begrijpelijk is. Er is een rekensysteem opgezet om de scores van 'voordelen van uitbreiding toerisme' te vergelijken met de scores van 'nadelen van uitbreiding toerisme'.  Voor de presentatie wordt gebruik gemaakt van cijfers en kleuren.

Voor het veldwerk is een systematische steekproef ontwikkeld met procedures en instructies. De te bezoeken adressen en looproutes werden voorgeschreven door de onderzoeker van Research Company. Het werk kon door vrijwilligers worden uitgevoerd. Lijsten van bezochte adressen moesten worden bijgehouden. (De vrijwilligers kregen een korte veldwerktraining.) Naast schriftelijke versies is er ook een online versie van de vragenlijst gemaakt. Respondenten konden dus kiezen welke manier ze de antwoorden wilden geven, dit verhoogde de medewerkingbereidheid. Tevens zorgde de schriftelijke versie voor meer deelname van de oudere bewoners.

afb. Onderdelen van de vragenlijst.

De netto steekproef is geanalyseerd op representativiteit op relevante achtergrondvariabelen.

Er is een rapportagevorm gemaakt en besproken met leden van de doelgroep. Op basis van feedback is de vorm van de rapportage nog aangepast. Op die manier is de rapportagevorm nog geoptimaliseerd.

afb. Rapportage

OPVALLENDE KENMERKEN

Doordat Research Company alle belanghebbende partijen vanaf de eerste oriëntatie betrok bij de onderwerpen van het onderzoek was er veel draagvlak voor de uitkomsten. De aanpak bleek zeer motiverend te werken voor bewoners die het gevoel hadden dat er alleen aandacht was voor de mening van de verschillende opponenten maar niet meer voor de mening van de 'gemiddelde bewoner'. Anders gezegd: De bewoners herkenden zich niet meer in het debat en voelden zich door onze aanpak weer betrokken bij de besluitvorming.

De vrijwilligers waren enthousiast over het feit dat ze positief konden meewerken aan een oplossing. Het instrument bleek heel effectief om de verschillende belangengroepen en politieke partijen weer terug te brengen naar een inhoudelijk, fact-based debat.

De vormgeving van onze rapportage is geschikt gemaakt voor online presentatie (ongeacht type mobiel / laptop / tablet).

Uitkomst: Als uitkomst van het onderzoek besloot de gemeente om bepaalde besluiten te heroverwegen of terug te draaien. Een aantal besluiten kon gehandhaafd blijven omdat het onderzoek aantoonde dat er voldoende draagvlak voor was vanuit de bevolking.

DE MEERWAARDE

Het instrument zorgt voor normalisering van de dialoog.  Waar partijen vastgeroest lijken in hun eigen mening en niet bereid zijn om het compromis te zoeken. De Recreatie-en-leefomgeving-balans zorgt ervoor dat er een nieuw, neutraal vertrekpunt komt voor het vinden van oplossingen in het publieke domein.

Een review: "Positief aan de methode is het samen doen en aan de slag zijn i.p.v. alleen maar discussie en uitwisseling van standpunten. Zeker als men ook betrokken is bij de formulering van vragen, doelen en uitvoering....Het is wat onafhankelijker dan wat een belangenorganisatie vertelt. (De aanpak) ...gaf extra voeding aan geuite bezwaren dat de bevolking een max aan toerisme ervaart en dat een meer duurzame ontwikkeling meer toekomst heeft.... Dit signaal is bij ons wel binnengekomen". ...Een aandachtspunt van de methode is dat je als veldwerker behoorlijk invloed kan hebben op de uitvoering van de enquete en de uitkomsten".
Frans van Zijderveld, Verenging Natuurmonumenten.

Opmerking redactie: professionele en onafhankelijke onderzoeksbegeleiding biedt de garanties voor de betrouwbaarheid van de uitkomsten en zijn daarom belangrijke randvoorwaarden om de participatieve methode toe te passen.